Batalion (bojownik batalion, bojownik zmienny, biegus bojownik, bojownik odmienny) (Philomachus pugnax) – średni ptak wędrowny z rodziny bekasowatych.
Występowanie
Zamieszkuje północno-wschodnią Europę i Syberię po Morze Ochockie i Cieśninę Beringa. Zimuje w interiorze Afryki, na Bliskim Wschodzie oraz w Indiach. Przeloty w marcu-maju i lipcu-paŹdzierniku. Podczas wędrówek jest jednym z najliczniejszych siewkowców obserwowanych w Polsce. Sporadycznie zalatuje do Ameryki Północnej.
W Polsce skrajnie nielicznie lęgowy - rocznie zakłada gniazda od 50 do 80 samic, na rozproszonych, nieregularnie zajmowanych stanowiskach głównie w północnej części kraju[3]. Nie wiadomo, ile jest samców. Gwałtowny spadek liczebności następował od lat 80. XX wieku; jeszcze na przełomie lat 70. i 80. oceniano ją na 300-400 samic, a w połowie lat 80. - na 150-200 samic. Batalion występuje głównie na Bagnach Biebrzańskich, ale nastąpił tam drastyczny spadek liczebności związany z zarastaniem torfowisk. Poza tym dawniej gniazdował w dolinie Bugu (rejon Drohiczyna i Serocka) oraz nad Zalewem Sulejowskim na Pilicy. Pojedyncze lęgi stwierdzano również na Polesiu Lubelskim, nad jeziorem Jamno i u ujścia rzeki Redy. Z pewnością przestał już gniazdować, ze względu na osuszenie terenu, na Bagnach Kramskich w byłym woj. konińskim, w dolinie Narwi (okolica Suraża i Tykocina) i w dolinie Bzury (rejon łęczycy).
Cechy gatunku
Silnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Samica wielkości kosa, samiec wyraŹnie większy. Typowa sylwetka brodŹca, nogi długie, dziób krótszy od głowy. Ogon i kuper tylko po bokach białe. W szacie godowej pióra na przodzie szyi tworzą kryzę. Długie, zakręcone pióra na potylicy tworzą rodzaj uszu. Przód i boki głowy nieopierzone, pokryte brodawkowatą skórą. Kolory "uszu", kryzy i nagiej skóry silnie zmienne - od bieli, beżu, żółci, pomarańczu, po niebieski, purpurowy, czarny. Zmienny również rysunek - od jednolitego koloru po plamki i prążki. Wszystko to sprawia, że ubarwienie każdego z samców batalionów jest równie niepowtarzalne jak ludzkie linie papilarne. Grzbiet i skrzydła u wszystkich ptaków szarobrązowe z ciemnymi plamkami, brzuch jasny. Dziób ciemny, kolor nóg zmienny - od czerni po oliwkowożółty i czerwony. Samce w szacie spoczynkowej, samice i osobniki młodociane ubarwione podobnie. Wierzch ciała szarobrązowy z ciemnymi plamkami, brzuch jasny. Brak kryzy, "uszu", a cała głowa, również u samców, opierzona. Samce podczas toków zbierają się w grupy, a następnie rytualnymi walkami starają zwrócić na siebie uwagę samic. Po zapłodnieniu zostawiają samicę i wracają na tokowisko.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 20-32 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 44-59 cm
waga ok. 70-255 g
Biotop
Rozległe, wilgotne łąki oraz bagna. Preferuje pas tundry.
Gniazdo
Na ziemi, w suchym miejscu.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-czerwcu 4 jaja.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 21-22 dni tylko przez samicę. Pisklęta usamodzielniają się po około 3 tygodniach.
Pożywienie
Bezkręgowce, głównie owady uzupełnione pokarmem roślinnym.
Ochrona
Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Zagrożeniami dla tego gatunku są osuszanie bagien i zarastanie krzewami podmokłych łąk
Jest to ptak nieliczny, gnieżdżący się na terenach bagiennych i łąkowych północno-wschodniej części kraju. Objęty jest ochroną i zakazem odstrzałów. Jego populacja z roku na rok maleje. Zmienność osobnicza wśród batalionów jest duża. Występuje głównie w okolicach Bagna Biebrzańskiego. Gniazda ptaków spotykano też nad Narwią. Kilkanaście par lęgowych napotkano w okolicach Wizny na Pojezierzu łęczyńsko-Włodawskim oraz w okolicach Serocka i Drohiczyna nad Bugiem, w rejonie Modlina oraz Dęblina koło Zalewu Sulejowskiego na Pilicy, w okolicach łęczycy nad Bzurą. Oprócz tego, ptaka spotykano również w okolicach Zbiornika Kostrzyńskiego, w dolinie Warty. Ptak zasiedla również Bagna Kramskie. Pojedyncze pary lęgowe zakładają gniazda w dolinach Wisły, Warty i Bugu, Odry, w okolicach Jeziora Gardno i Jeziora łebsko.
Człowiek niszcząc środowisko wprowadza zmiany, z powodu których ptaki tracą swoją niszę ekologiczną. Osuszanie dolin rzecznych w celu zyskania żyznych gleb pod uprawę powoduje zanikanie terenów podmokłych, które są siedliskiem batalionów. Ptaki tracą tereny, na których mogłyby gniazdować, wskutek czego spada liczebność populacji i bataliony są zagrożone wyginięciem. Tego typu problem występuje nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach. Nie podejmuje się działań zmierzających do zaprzestania niszczenia naturalnych siedlisk batalionów. Przypuszcza się, że na terenie całej Polski żyje obecnie zaledwie kilkaset samic tego gatunku. Samców jest więcej. W dwudziestym wieku nastąpił drastyczny spadek liczebności batalionów w Polsce i w Holandii (obecnie ptaków jest dziesięć razy mniej, niż w czasach, gdy posiadały one tereny, na których mogły się rozmnażać). Ilość batalionów utrzymuje się na stałym poziomie w krajach takich, jak Norwegia, Finlandia czy Estonia, gdzie ochrona środowiska jest sprawą priorytetową. Ostatnie lata w Polsce przyniosły 50-procentowy spadek populacji batalionów, żyjących na Bagnach Biebrzańskich. Prognozy, co do dalszego losu batalionów w Polsce nie napawają optymizmem.
