Hełmiatka (kaczka hełmiasta) (Netta rufina) – gatunek średniego wodnego ptaka wędrownego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący południową część krainy palearktycznej od Półwyspu Iberyjskiego po Azję Środkową. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego i południowej Azji. W Polsce nielicznie gniazduje na Mazurach (rezerwat biosfery Jezioro łuknajno), w pozostałych rejonach kraju bardzo rzadka.
Cechy gatunku
Samiec w okresie godowym: upierzenie dolnej części szyi, piersi, brzucha, kupra i pokryw skrzydłowych czarne, boki białe, a wierzch szary. Dziób czerwony, głowa i górna część szyi kasztanowordzawa, wydłużone pióra potylicy tworzą puszysty czub. Na skrzydle białe lusterko z różowawym nalotem. Samica i młode: szarobrązowe, z jasnym policzkiem i spodem ciała, białym lusterkiem z brązowawym nalotem i ciemnym wierzchem głowy. Samiec w okresie spoczynkowym podobny, lecz o czerwonym dziobie.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 45 - 55 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 90 cm
waga ok. 0,8 - 1,5 kg
Biotop
Większe stawy i jeziora, gdzie gęsto zarośnięte połacie sąsiadują z głębokimi oczkami czystej wody.
Gniazdo
GnieŹdzi się pojedynczo, czasem w małych koloniach. Podstawę stanowią zwały starej trzciny, rzadziej zakłada je na lądzie pod osłoną krzewów lub trzciny.
Wysiadywanie
Jeden lęg w roku (powtarzany w przypadku utraty lęgu). Samica składa 6 - 14 kremowo-żółtych lub bladozielonych jaj, a następnie wysiaduje je przez okres 26 - 28 dni. Pisklęta uzyskują zdolność latania po 8 tygodniach.
Pożywienie
Zielone części roślin wodnych z niewielką ilością pokarmu zwierzęcego. żeruje zawsze w wodzie, nurkując, bądŹ gruntując, jak kaczki właściwe.
Status i ochrona
Gatunek nie jest zagrożony wg danych IUCN (status LC - least concern). W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.
Jest to ptak gnieżdżący się nad stawami i jeziorami. W Polsce występuje głównie w części północno-zachodniej kraju. Jest to gatunek chroniony prawem łowieckim (podlega ochronie sezonowej). Długość ciała ptaka wynosi ok. 50 cm. Pod szyją, na piersi, brzuchu i na kuprze czarne zabarwienie. Głowa rdzawopomarańczowa, dziób czerwony. Samica jest szarobrązowa, ma białe policzki. Młode podobne do samicy. Gniazduje głównie w trzcinie, raz w roku. Samica składa kilka-kilkanaście jak wysiadywanych ok. 4 tygodni. Hełmiatki żywią się głównie roślinnością wodną, czasem drobnymi zwierzętami (pokarm zdobywany w zbiorniku wodnym, ptak nurkuje w poszukiwaniu jedzenia). Nie ma różnic w wyglądzie ptaków należących do tego gatunku (samce są zawsze takie same, samice również, choć istnieje wyraŹny dymorfizm płciowy). Ptaki te występują głównie w okolicach Zatoki Elbląskiej, na Mazurach (Jezioro Śniardwy, łuknajno). Obserwuje się wzrost liczebności populacji ptaka, która jest niestety bardzo mała w naszym kraju i z tego powodu bardzo
zagrożona.
