Lotnicy

[jasioj]

Na terenie naszego kraju żyje ok. 450 gatunków ptaków, z czego ok. 250 to gatunki lęgowe. Reszta to ptaki przelatujące w trakcie corocznych wędrówek. Przelot ptaków przez Polskę odbywa się nie tylko wiosną i jesienią, ale trwa praktycznie cały rok. Już w styczniu przylatują do nas czajki i brodŹce, lecące na swoje tereny lęgowe w Skandynawii i na Syberii. Wędrówka ptaków trwa aż do grudnia, gdzie w drodze do zimowisk przelatują przez nas kraj nury i gęsi. Droga naszych do zimowisk lub terenów lęgowych liczy od kilkuset do kilku tysięcy kilometrów. Jest to znikomy dystans wobec np. światowej rekordzistki rybitwy popielatej, która gniazduje w Arktyce a zimuje w Antarktydzie pokonując dwukrotnie w ciągu roku odległość 35 tys. kilometrów. Ten morderczy lot trwa jednak z przerwami. Rekord nieprzerwanego lotu wynosi 11200 kilometrów i należy do rycyka, który przelatuje z Nowej Zelandii na Alaskę. Taki lot trwa 8 dni. Ciekawostką jest fakt, że rycyki podczas tego lotu posiadają umiejętność snu w powietrzu.
Do lotów każdy ptak musi być odpowiednio przygotowany. Najważniejsze jest zgromadzenie jak największej tkanki tłuszczowej. Niektóre gatunki ptaków potrafią nawet potroić swą masę ciała w ciągu tygodnia.
Naukowcy zbadali, że podczas takich długich lotów ptakom znacznie kurczą się organy wewnętrzne: wątroba, żołądek, jelita, które w czasie lotu są zbędne. Regeneracja tych organów następuje w ciągu 2-3 dni po przelocie. W tym czasie ptaki nie mogą niczego jeść.
Wiele informacji o przelocie ptaki mają zakodowane w genach. Kierują się położeniem słońca, lokalizacją gwiazd, biegiem koryt rzecznych, usytuowaniem szlaków komunikacyjnych, lokalizacją innych obiektów (np. światłami wielkich miast). Niektórzy ornitolodzy uważają, że ptaki lecą wzdłuż pola magnetycznego Ziemi (które wskazuje drogę nad otwartą przestrzenią pustyń i oceanów), ale nie jest to prawdą.
Ptaki mogą lecieć na różnej wysokości albo tuż nad ziemią lub nad lustrem wody albo wznieść się kilka kilometrów nad powierzchnię Ziemi. Najwyżej lecą gęsi nad powierzchnią Himalajów, wznosząc się na wysokość 9-10 km nad poziomem morza. Wszystko zależy jednak od prądów powietrza, które umożliwiają latanie przy najmniejszym wysiłku.
Są gatunki, które podróżują w dzień oraz takie, które lecą w nocy. W ciągu doby ptaki pokonują od 100 do 1300 km. Odpoczynek trwa zazwyczaj od kilku godzin do kilku dni.
Prędkość lotu ptaków wynosi zazwyczaj od 50 do 90 km/h i zależy od gatunku i sposobu lotu.