Jak wykazały najnowsze badania naukowe, prowadzone przez uczonych amerykańskich z różnych ośrodków badawczych w ramach programu koordynowanego przez ornitologów ze słynnego Field Museum of Natural History w Chicago, ewolucja ptaków jest bardzo skomplikowana. Powstawanie nowych gatunków i szybka adaptacja do zmieniającego się środowiska miały miejsce wielokrotnie na przestrzeni wieków.
Naukowcy z amerykańskich ośrodków przebadali próbki DNA 169 gatunków ptaków należących do wszystkich większych grup tych zwierząt żyjących obecnie na Ziemi. Testy materiału genetycznego trwały ponad 5 lat (od jesieni 2002 roku do początku 2008 roku).
W wyniku przeprowadzonych badań naukowcy zgromadzili ogromną ilość danych, które pozwoliły na odtworzenie skomplikowanego drzewa ewolucyjnego ptaków. Rezultaty badań są tak niezwykłe, że całą systematykę ptaków należy stworzyć od nowa. Badania zachwiały również częścią dotychczasowej wiedzy z zakresu ornitologii.
Główne wnioski, jakie płyną z amerykańskich badań:
- Ptaki adoptowały się do najróżniejszych warunków środowiska wielokrotnie w różnych okresach ewolucji.
Przykładowo ptaki, które dziś żyją w wodzie (chociażby perkozy czy rodzina faetonowatych) nie mają wspólnych przodków żyjących niegdyś (w zamierzchłych czasach, tysiące i miliony lat temu) nad wodami, a gatunki lądowe (jak gołębiowate, stepówkowate, turakowate) nie pochodzą od grupy ptaków bytujących nad pralądami.
Dzioborożce zamieszkujące Afrykę są najbliższymi krewnymi naszych wróbli, sokołów i sów, a ara zółtoskrzydła z Ameryki Środkowej jest blisko spokrewniona z ptakami śpiewającymi. - Zwyczaje ptaków (nocny tryb życia, drapieżność, upodobanie do bytowania w określonym środowisku) są cechami, które wykształcały się i zanikały wielokrotnie podczas procesu ewolucji.
Przykładowo kolorowy wszędobylski koliber pochodzi od szarego nocnego ptaka z rodziny lelkowatych, orły i jastrzębie nie są spokrewnione z sokołami, a faetonowate (rodzina ptaków oceanicznych z rzędu pełnopłetwych) nie są wcale bliskimi kuzynami pelikanów. - Wygląd ptaków nie decyduje o ich pokrewieństwie.
Ptaki, które wyglądają bardzo podobnie, niekoniecznie muszą być ze sobą spokrewnione. Zdecydowana większość gatunków na zdolność do szybkiego rozwoju i adaptacji do nowych warunków.
Dotychczasowe poglądy na temat wielu gatunków ptaków, ich ewolucji i pokrewieństwa z innymi grupami są niewiele warte. Ewolucja ptaków jest trudna do zbadania. Większość gatunków rozwinęła się stosunkowo szybko (w czasie liczonym w milionach i tysiącach lat) podczas gwałtownego rozwoju latających stworzeń w okresie pomiędzy 65 a 100 milionami lat temu. Efektem tego szybkiego różnicowania się gatunków ptaków było pojawienie się wielu grup ptaków wyglądających podobnie, których nie łączą żadne bezpośrednie związki pokrewieństwa. Naukowcy nie znają także żadnych form pośrednich, a określenie związków ewolucyjnych pomiędzy nimi jest bardzo trudne.
Amerykańskie badania stworzyły podwaliny pod nowe drzewo ewolucyjne ptaków. Na tej podstawie naukowcy i amatorzy mogą prowadzić dalsze studia nad pochodzeniem, rozwojem i pokrewieństwem poszczególnych gatunków.
